جشن سپندارمز ریشه در ایران باستان دارد
سازمان ملل متحد درسال۱۹۷۷ میلادی ۸ مارس(۱۷اسفند) را در بزرگداشت بست‌نشینی کارگران زن کارخانه کتان‌بافی نیویورک روز زن نام نهاد. از این‌رو کمتر از پنجاه سال است روزجهانی زن برگزار می‌شود. همچنین هرساله در ۱۴ فوریه (۲۵بهمن) عشاق برپایه‌ی افسانه فداکاری والنتین کشیش رومی در هفتصدسال پیش٬ به پیشواز جشن ولنتاین رفته٬ دلدادگی را ارج می‌گزارند.
بی‌گمان بیشتر مردم جهان نمی‌‍‌دانند ایرانیان نخستین مردمانی بودند که روز سپندارمز به سپاسگزاری زنان پرداخته٬ مهرورزی و دوست‌داشتن را گرامی می‌داشتند.
سپندارمز یا اسفند به چم(معنای) فروتنی٬ بردباری و فداکاری است که در جهان مینوی از ویژگی‌ها و امشاسپندان خداوند بوده و در جهان خاکی نگاهبان زن و زمین به‌شمار می‌اید.زیرا هر دو نماد زایش و باروری هستند که بی هیچ چشم‌داشتی بامهربانی و فروتنی هرچه دارند به دیگران می‌دهند.
سپندارمز٬روز پنجم هرماه و دوازدهمین ماه سال است که برپایه‌ی گاهشماری ایران باستان درپی برابری نام روز و نام ماه آن را جشن می‌گرفتند.
سپندارمز جشنی ایرانی است که هزاران سال پیش در ستایش و بزرگداشت زن برپا می‌شد و بدان مزدگیران یامژدگیران نیز می‌گفتند.
دراین روز مردان به جای همسران خود درخانه کارمی‌کردند درحالی که زنان رخت نو پوشیده بودند درکنار شوی خود شادی کرده از انها پیشکشی و دهش می‌گرفتند.
ابوریحان بیرونی٬ عبدالحی گردیزی خلف تبریزی و مسعود سعدسلمان در دست نوشته های خود از این جشن نام برده‌اند.
در ایران باستان زن درپستوی خانه تنها برای «بچه زاییدن»نبود. به گواه گل‌نبشته های تخت جمشید زنان درکارگاه‌ها درکنار مردان کار کرده٬ دستمزدی برابر٬ دارا بودند٬ به آنان ۵ ماه مرخصی زایمان داده می‌شد که در هنگام انجام دادن کار می‌توانستند دست از کار کشیده به فرزندان خود شیر دهند.
بانوان باداشتن شایستگی به سرپرستی و جایگاه های بالاتری نیز دست می‌یافتند٬ چنانکه «آرتیمیس» به دریاسالاری ارتش هخامنشی و «ارتادخت» به سرپرستی خزانه‌داری اشکانیان می‌رسند.
از همه مهم‌تر «ازرمی دخت و پوران دخت» دو شاهزاده ی ساسانی نیز به پادشاهی برگزیده می‌شوند.
درنگاه استوره‌ای نیز٬ زنان نامدار شاهنامه مانند« سیندخت»، «رودابه»٬ «فرانک»، «گردآفرید»، «تهمینه» و….هریک نمونه‌ی برجسته‌ای از دانایی ٬مردانگی و پاک‌دامنی بودند که همه‌جا یار و یاور همسران خود هستند.
در هنگامه‌ای که پیرامون ایران داشتن٬ دختر ننگ به شمار آمده ٬گاه زنده به گور می شدند و در گوشه‌ای دیگر نیز زنان ابزاری برای هوسرانی بودند٬ باید بر خود ببالیم که نیاکان ما پیش و بیش از دیگران نگاه ستایشگرانه ایی به زن داشته ٬در گاهشماری خود روزی را به‌نام زن جشن می‌گرفتند٬ اما باید شرمسار نیز باشیم درحالی٬ چهل سالِ‌گذشته از مبارزه با فرهنگ غرب سخن گفته‌ایم٬ که امروز فرزندان انقلاب با ناآگاهی از تاریخ سرزمین مادری «مشتاقانه» چشم به آیین‌های فرنگی دوخته٬ جشن‌های هالوین٬ تنکس‌گیوینگ و ولنتاین را برپا می کنند.
یادمان باشد فرهنگ ایرانی٬ اسلامی هیچ‌گاه در ستیز با یکدیگر نبوده و درهزارتوی تاریخ ایران زمینه‌ی شکوفایی و دگرگونی‌های بسیاری را پدید آورده است. از این رو جشن سپندارمز را زنده کنیم تا آموزه های انسانی و اخلاقی فرهنگ ایرانی و راز ماندگاری این سرزمین اهورایی بر جوانان این مرز و بوم آشکارگردد.
یاری نامه:
گاهشماری وجشن‌های ایران باستان٬
هاشم رضی
جشن‌های ایرانی٬بهرام عسکری
زن درایران باستان٬هدایت علوی
زن درایران باستان٬ماریابروسیوس
اززبان داریوش٬هایدماری کخ
