عکسها و فیلمهای تهیه شده توسط فعالان حوزه میراث فرهنگی ایذه نشان از انفجار مقر اصلی الیمایی ها در بلندای کوه «بیل وا» دارد.
با وجود این گفته شده است که دادستان ایذه به دنبال شناسایی کسانی است که خبر این انفجار را به عنوان انفجار «معبد شمی» به رسانهها دادند.
آن طور که «فرامرز خوشاب» فعال حوزه میراث فرهنگی ایذه میگوید حفاران حداقل ۳۰ بار مقر اصلی حکومت ۲ هزار ساله الیمایی ها را حفر کرده اند!
خبر برخورد با فعالان حوزه میراث فرهنگی این سؤال را در اذهان عمومی پیش میآورد که به جای دستگیری حفاران مسلحی که مأموران و نمایندههای دولت را به رگبار بستهاند، به دنبال فعالان منتشرکننده خبر هستند. همچنین «ایوب سلطانی» مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایذه در حالی روی باستانی نبودن محل حفر شده اصرار دارد که «مهرکیان» باستان شناس سازمان میراث فرهنگی یکبار دیگر در گفتوگو با روزنامه ایران منطقه مورد حمله را مقر اصلی حکومت ناشناخته الیماییها معرفی میکند.
مهرکیان پیش از این هم در سفر گروهی که رسانههایی از تهران به دره شمی داشتند، بلندای کوه «بیل وا» را محل زندگی الیمایی ها دانست و از کاوش آن در سالهای آتی خبر داد. با وجود این «مراد شمولی» دادستان ایذه میگوید: «با توجه به تحقیقات به عمل آمده معبد باستانی در شمی وجود خارجی ندارد، هیچ گونه معبدی به این نام ثبت آثار تاریخی نشده است.»
مهرکیان سرپرست باستان شناسی دره باستانی شمی هم «معبد» بودن این سازهها را رد میکند اما تأکید میکند این سازههای سنگچین متعلق به حکومت الیمایی ها ست و زندگی این حکومت محلی در این نقطه اتفاق میافتد. در نهایت دادستان ایذه میگوید: «این خبر بدون اطلاعات کافی مطرح شده و باعث حساسیت و تشویش اذهان عمومی شده است که با عاملان آن برخورد قانونی صورت خواهد گرفت.»
مدیر کل میراث فرهنگی استان خوزستان و مدیر اداره میراث فرهنگی ایذه در حالی بر عدم انفجار سازههای اشکانی کوه بیل وا تأکید دارند که ابزارآلات به دست آمده از حفاران توسط مأموران یگان حفاظت میراث فرهنگی نشان از توانایی ایجاد انفجار در کوه و دره را داشته اند! از سوی دیگر خوشاب میگوید:«با توجه به صعب العبور بودن منطقه حفاران نمیتوانستند بدون کمک افراد محلی این مسیر را طی کنند.
چرا مسئولان میراث فرهنگی با پرس وجو از افراد محلی نمیپرسند که آنها با کمک چه کسانی این مسیر را طی کردهاند.» مهرکیان هم چنین نظری دارد. به گفته او بالا رفتن از کوه نزدیک به دو ساعت طول میکشد.
آنها وسایل خودشان را به کمک یک چهارپا بالا بردهاند. چهارپایی که توسط مأموران یگان ضبط شده است. خوشاب هم میگوید:«قطعاً این حیوان متعلق به یکی از اهالی روستای شمی است که میراث فرهنگی از طریق آن میتواند به حفاران برسد.» ایوب سلطانی درباره فعالیتهای انجام گرفته توسط میراث فرهنگی برای شناسایی حفاران مسلح میگوید:«دادستان به اداره آگاهی دستور رسیدگی دادند.»
الیماییها از نگاه باستان شناسی ایران، ناشناختهترین حکومتهای محلی در خوزستان هستند. حکومتهای بسیار مقتدر در ۲ هزار سال پیش که هر کدام، منطقه خود را همچون یک کشور مجزا دانسته و آن را اداره میکردند. این حکام محلی، گاه با یکدیگر متحد میشدند و گاه علیه یکدیگر میجنگیدند با این حال الیماییان صاحب فرهنگ و تمدن خاص خود بودند و آثار باستانی به جای مانده از آنها، نشان میدهد که همزمان با دوره سلوکیان، سیستم شهری بسیار منسجمی داشتند.
این سایت ۸۰ سال پیش با بیل کارگرانی که از سوی رضا شاه پهلوی برای ساختن خانه برای بختیاریها اجیر شده بودند، با کشف مرد شمی، شناخته شد.
رضاشاه بختیاری را «بمب متحرک» میدید و نسخه خانه نشینی را برای خنثی کردن آنها، نوشت. این منطقه در ۸۰ سال گذشته تنها سه فصل کاوش به خود دیده است. «ایوب سلطانی» اعتقاد دارد که این کاوشها باعث شد تا سایت توسط حفاران شناسایی و تخریبهای آن بیشتر شود.
مهرکیان سرپرست باستان شناسی سایت اعتقاد دیگری دارد، او میگوید گورستان و نیایشگاه پیش از رسیدن گروه باستان شناسی توسط حفاران،حفاری شده است!