ماجرای تجمع کشاورزان درون سازمان آب و برق خوزستان در هفته گذشته سر و صدای زیادی به پا کرد. از آنجایی که سال آبی ۹۷ یکی از نادرترین خشکسالی های ۵۰ سال اخیر است، کار برنامه ریزی توزیع آب بین کشاورزان خوزستان بسیار سخت و حساس شده است که در برخی از موارد به تجمعات کشاورزان در اقصی نقاط استان منجر می شود.
برای بررسی شرایط آب حوضه رودخانه های استان خوزستان گفتگویی را با مهندس مصطفی شبه معاون حفاظت و بهره برداری از منابع آب سازمان آب و برق خوزستان ترتیب داده ایم. در این گفتگو سعی شده است موضوع کاشت تابستانه کشاورزان در حوضه های آبی مختلف مورد بررسی قرار گیرد:
معاون حفاظت و بهره برداری از منابع آب سازمان آب و برق خوزستان در گفتگو با تابا، گفت: این سازمان به عنوان متولی آب های استان خوزستان موظف است احجام آب قابل برنامه ریزی در مصارف مختلف را مدیریت کند. بر همین اساس تصمیمات لازم برای اینکه چه محصولی کاشته شود و چقدر کاشته شود اتخاذ می شود.
مصطفی شبه ادامه داد: بر مبنای میزان آب و برنامه ریزی صورت گرفته برروی آن، هر فصل تصمیمات لازم اتخاذ می شوند. سال آبی ۹۷ که یک سال آبی با خشکسالی شدید می باشد و در ۵۰ سال گذشته این خشکسالی بی سابقه است، مساله برنامه ریزی آب را برای سازمان آب و برق خوزستان بسیار سخت تر کرده است و طبیعتا این برنامه ریزی نسبت به سال های دیگر متفاوت تر خواهد بود.
کشت تابستانه در حوضه کارون ممنوع است
وی افزود: با توجه به شرایط خشکسالی بی سابقه امسال ما احجام قابل برنامه ریزی را به ستاد خشکسالی خوزستان اعلام کردیم و در تاریخ ۲۸/۲/۹۷ تصمیمات لازم در زمینه مقابله با خشکسالی توسط این ستاد اتخاذ گردید. یکی از تصمیمات ستاد این بود که چون کارون مصارف بسیار زیادی از استان را تامین می کند و در شرایط آبی فعلی وضعیت ذخایر آن بسیار بحرانی است، در مصوبات ستاد خشکسالی استان برای این حوضه کشت تابستانه ممنوع اعلام شد.
معاون حفاظت و بهره برداری از منابع آب سازمان آب و برق با بیان اینکه در این حوضه فقط برای تامین آب شرب به عنوان اولویت اول، صنایع وابسته به برق مانند نیروگاه ها و کشت های دائمی مانند نخیلات در اولویت تامین آب در حوضه کارون هستند؛ تصریح کرد: بخش دیگری از آب کارون برای شیلات و نیشکر در نظر گرفته و در ادامه جلسه این سوال در ستاد خشکسالی مطرح شد که تکلیف کشاورزان فصلی چی می شود؟ که نهایتا تصمیم بر پرداخت معوض کشت برای کشاورزان گرفته شد و مقرر گردید به نحوی از انحاء خسارت نکاشت کشاورزان پرداخت شود.
مهندس شبه با فوق بحرانی دانستن حوزه آبی رودخانه زهره و حوضه جراحی در شادگان خاطر نشان کرد: در حوضه های زهره هندیجان و مارون کما فی السابق به دلیل حاکم بودن خشکسالی شدید اجازه هیچ کشتی به جز کشت های دائمی داده نشده است.
وی با اشاره به وضعیت بهتر آبی حوضه کرخه نسبت به سایر حوضه های استان اظهار کرد: در حوضه کرخه به دلیل فشار کمتر خشکسالی نسبت به حوضه های آبی دیگر، تصمیم بر این بوده است که کشت تابستانه صورت بگیرد اما یکی از بندهای مصوبات خشکسالی عدم کشت شلتوک در تمامی حوزه های خوزستان بوده است.
ماجرای تجمع کشاورزان در سازمان آب و برق خوزستان چه بود؟
معاون حفاظت و بهره برداری از منابع آب سازمان آب و برق با یادآوری تجمع کشاورزان شتلوک کار شاووری در محل سازمان آب و برق خوزستان تصریح کرد: حوضه شاوور به دلیل بسته بودن فضا و تک کشتی بودن محصول که ممکن است عمدتا برنج هم باشد مقاومت هایی در زمینه اجرای مصوبه ستاد خشکسالی استان خوزستان را به وجود آورد. این مقاومت ها به اعتراضات و نهایتا تجمع در سازمان آب و برق خوزستان منجر شدند.
مهندس شبه با ابراز امیدواری از رفع مشکل برنج کاران شمال خوزستان گفت: برای رفع مشکلات برنج کاران شاوور قرار شد جلسه ای در خود منطقه با حضور نمایندگان کشاورزان برای تعیین تکلیف نهایی و اخذ تصمیمات لازم برگزار شود. از آنجایی که عدم کاشت شلتوک جزو مصوبات ستاد خشکسالی استان بود و نمی شد خلاف آن اقدامی انجام داد؛ در آن جلسه در درجه اول فرماندار شهرستان موظف به طرح مساله با استاندار و اخذ مجوز کاشت شد.
وی ادامه داد: اگر مجوز کشت برنج در حوزه شاوور توسط فرماندار اخذ شود، آب شاوور ممکن است به ۱۰ متر مکعب در ثانیه تقلیل پیدا کند و در ماه های آتی به واسطه برداشت ها از منابع آبی با کمبود شدید آب در این حوزه مواجه شویم. در این زمینه قرار شد در صورت موافقت استان با کشت شلتوک در این حوضه، متناسب با حجم آبی که در شاوور وجود دارد سطوح کشت شلتوک تنظیم شوند ولی بیش از این به هیچ عنوان تعهدی در تامین آب توسط سازمان آب و برق خوزستان وجود نخواهد داشت.
معاون حفاظت و بهره برداری از منابع آب سازمان آب و برق گفت: آب کشت برنج شاوور در محل ورودی انهار خارو و لشکرآباد تامین می شود بنابراین قرار شده است که در محل ورودی این انهار، آب تخصیص یافته به نمایندگان کشاورزان تحویل داده شود و پس از آن تقسیم و توزیع بین کشاورزان توسط نمایندگان ایشان صورت گیرد. از سویی در بالاست سد خیرآباد و شاوور توصیه به کاشت شلتوک نمی شود و صرفا کشت های مانند حبوبات و کنجد متناسب با آب موجود مانعی ندارد.
شبه با اعلام آمادگی در جهت تامین آب شلتوک کاران شاوور گفت: یکی از مصوبات جلسه این بوده که جهاد کشاورزی زارعان را برای عقد قرار داد با الزام بر تعیین نوع کشت و همچنین سطح زیر کشت به سازمان آب و برق جهت عقد قرارداد معرفی نماید در این صورت به محض صدور مجوز کشت تابستانه از سوی استانداری خوزستان، ما آمادگی تحویل آب را با شرایط گفته به کشاورزان معترض حوزه شاوور را داریم.
وی هشدار داد: آنچه که روشن و مبرهن است اینست که میزان آب به واسطه خشکسالی در حوزه شاوور نسبت به سال گذشته بسیار کمتر شده است و کشاورزان می بایست آورد این رودخانه را در نظر بگیرند. شرایط عادی نیست و بلکه در بحران بی آبی به سر می بریم و کشاورزان باید تمام سعی خود را جهت احقاق حقوق سایر کشاورزان به کار گیرند. در حوزه های دیگر آبی مصوبه مشخصی در خصوص برنج نداریم.
شبه با گلایه از نحوه تعامل سایر دستگاه ها با سازمان آب و برق خوزستان خاطر نشان کرد: تعیین الگوی کشت به سازمان آب و برق خوزستان مربوط نیست و از وظایف مستقیم سازمان جهاد کشاورزی است، اصلا کشاورزان نباید به سراغ سازمان آب و برق بیایند. باتوجه به اینکه در شرایط خشکسالی هستیم، جهاد باید در جهت مصرف بهینه آب فعالیت های ترویجی نماید با این وجود به نظر می رسد سازمان آب و برق خوزستان مقداری فشار بار حاصل از وظایف سازمان جهاد کشاورزی را نیز بر عهده دارد.
وی در پایان گفت: نباید به هر قیمت به افزایش تولید فکر کرد بلکه در شرایط بحرانی خشکسالی امسال می بایست همکاران جهاد کشاورزی پای کار بیایند و کشاورزان را به رعایت موارد ترویجی مبارزه با خشکسالی هدایت کنند که از جمله می توان به آبیاری شبانه اشاره کرد چرا که به علت کاهش تخریب تلفات آب کمتر می شود./ ایمان نجفی
