به گزارش تابا؛ بررسی آمار ارایه شده توسط سازمان آب و برق خوزستان نشان می دهد میزان آورد حوضه های آبی دز و کرخه که تامین کننده بخش عمده، آب شرب، صنعت و کشاورزی مناطق پایین دست استان هستند؛ به شدت کاهش یافته به طوری که در طول ۳۰ سال اخیر این کاهش حجم دبی رودخانه ها کم سابقه بوده است.
بر اساس آمار رسمی، شدت خشکسالی در دوره حاضر باعث شده حجم ذخایر سدهای استان خوزستان به صورت میانگین، کاهش ۵۰ درصدی را تجربه کند به طوری که تامین آب شرب مردم استان و تولید برق از نیروگاه های برقابی با اما و اگرهای بسیاری همراه شود.
در طول ماه های گذشته نیز بارها نسبت به مخاطرات خشکسالی شدید در استان خوزستان هشدارهایی داده شد و در چند نوبت نهادهای متولی آب استان، برای اطلاع رسانی عمق فاجعه خشکسالی، نمایندگان انجمن های صنفی کشاورزان حوضه آبریز کرخه را پشت سدها بردند و چند همایش نیز با حضور بخشداران و فرمانداران در برگزار شد تا از این طریق بیشترین هم افزایی میان ذینفعان و دستگاه متولی مدیریت آب در استان صورت بگیرد.
در روزهای گرم سال جاری و نزدیک شدن به تابستان، همانطور که انتظار می رفت، کاهش دبی رودخانه های استان خصوصا حوضه آبریز کرخه موجب ایجاد تنش میان کشاورزان منطقه و دو نهاد سازمان حفاطت محیط زیست و وزرات نیرو شد. کلیپ گاومیش های رها شده در برهوت هور و خشکی نیزارها که دل هر خوزستانی را به درد می آورد؛ نقطه شروعی شد برای ایجاد فضای به غایت ملتهب در استان دائم البحران خوزستان که بسیار مورد توجه ضدانقلاب نیز قرار گرفت.
در میان دعوای کنشگری محیط زیست و رسانه های محلی، وزرات نیرو معتقد است که در شرایط خشکسالی، میزان حق آبه تامین شده هورالعظیم به مراتب بیش از میزان مصوب ستاد خشکسالی و اعلام شده توسط اداره کل حفاظت محیط زیست بوده است به طوری که خیلی بیش از حجم مقدار مشخص شده، تخصیص حق آبه صورت گرفته است.
بررسی مصوبات مربوط به حق آبه هورالعظیم نشان می دهد سازمان محیط زیست برای یکسال یک میلیارد سیصد و هشتاد سه میلیون مترمکعب در سال های خشکسالی جهت تامین حق آبه هورالعظیم در نظر گرفته است.
با وجود این، تاکنون یک میلیارد و هشتصد میلیون مترمکعب از حجم آب مورد نیاز تالاب تامین شده است. در فصل بهار سازمان محیط زیست ۳۵۰ میلیون مترمکعب آب طبق برنامه اعلام کرده است که از سوی متولی آب استان، تاکنون بیش از ۴۱۰ میلیون مترمکعب رهاسازی صورت گرفته است.
اما چرا وضعیت آبی هورالعظیم علیرغم تخصیص میزان حق آبه مربوط به سالهای خشک، کماکان وخیم است؟ و اگر بنابر گفته مسئولان حوزه مدیریت آب در استان، حجم بیشتری نسبت به آنچه که می بایست رهاسازی شده است چرا بومیان منطقه در چنین وضعیت اسفناکی دست و پا می زنند و گاومیش داران به جای هور، گله شان را به درون فاضلاب های انسانی هدایت کنند؟!
نمایش کلیپ کوتاهی از اتلاف آبزیان هورالعظیم موجب شد تعداد زیادی از جراید و رسانه های خوزستان برای بررسی و پی بردن به واقعیات و تمیز اخبار درست از شایعات به دشت آزادگان سفر کنند و تا دایک مرزی عراق نیز پیش بروند.
بازدید از منطقه نشان داد که کشت وسیع برنج در مسیر جریان های منتهی به هورالعظیم موجبات اتلاف حق آبه هور را در شرایط خشکسالی به وجود آورده است به طوری که شریان های آب، پیش از رسیدن به زیست بوم طبیعی توسط کشاورزان برنج کار منحرف و با اصراف فراوان مصرف می شود.
از آنجایی که بر اساس قوانین مصوب کشوری، نظارت بر عرصه کشاورزی استان بر عهده سازمان جهاد کشاورزی خوزستان است. شواهد نشان می دهد که از سوی این سازمان هیچ گونه تلاشی در زمینه رعایت الگوی کشت صورت نگرفته است و می توان به جرات تصریح کرد که نقش نظارتی این سازمان در جلوگیری از کشت های پرمصرف تقریبا هیچ است!
بنابر مصوبه هیات وزیران دولت جمهوری اسلامی، صرفا در بخش های از شمال کشور مجوز کشت برنج صادر می شود و در تمامی نقاط ایران به غیر از منطقه مزبور، کشت برنج مطلقا ممنوع است. این ممنوعیت بارها از سوی استانداری خوزستان نیز به نهادهای متولی ابلاغ شده است ولی گویا عزمی در مدیریت سازمان جهاد کشاورزی برای کنترل الگوی صحیح کشت وجود ندارد.
فقدان مدیریت لازم در رعایت الگوی کشت کشاورزی استان به این معضل ختم نمی شود و بارها در سالهای مختلف به دلیل کشت گسترده تک محصولی صیفی جات شاهد امحاء و دفن محصولات زراعی و باغی در این استان بوده ایم.
از سویی در سالهای گذشته بارها مسئولان جهاد کشاورزی با افتخار از توسعه و یا کشت هندوانه سخن گفته اند و به بهانه صادرات محصولات زارعی، از آموزش و ترویج مدیریت مصرف آب برای کشاورزان سرباز زده اند.
آمارها می گویند در مقایسه با سالهای گذشته و بر اساس ارقام اعلام شده در جلسات، چند برابر کشت شلتوک صورت گرفته است. در سال های گذشته معمولا رقمی معادل ۳۰ تا ۵۰ هزار هکتار از اراضی استان به کشت برنج اختصاص می یافت ولی اکنون در شرایط بغرنج بی آبی، این سطح به رقمی معادل ۲۰۰ هزار هکتار رسیده است! که در این میان توسعه کارگاه های شالیکوبی و پیش خرید محصولات بی تاثیر نبوده است.
یادآورم می شود نقش کمرنگ و بی رنگ مدیران جهاد کشاورزی استان در آموزش و ترویج کشاورزی در طی این سالها هنوز نتوانسته مانع سوزاندن کاه و کلش باقی مانده از برداشت محصول گندم شود و هرساله به دلیل آتش سوزی های عمدی بخش های زیادی از منابع پر ارزش طبیعی طعمه حریق می شوند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی در سمت های پیشین نیز نشان داده صرفا ایستادن در کنار گود و مخفی شدن در کنج عافیت بهترین راهکار مدیریتی اش برای حفظ کرسی است. وی باید پاسخ دهد در شرایط بحران که دستگاه های مرتب در حال اطلاع رسانی و تشکیل جلسات توجیهی و آگاهی بخشی هستند؛ کدام همایش یا نشست خبری یا بازدید را با ذینفعان و اصحاب رسانه برگزار کرده است.
طبیعتا عدم پاسخگویی و فرار از پاسخ اذهان عمومی می تواند در کوتاه مدت روش مناسبی برای حفظ کرسی باشد اما بزودی با اعیان شدن عملکرد مخرب و زیان بار مدیران جهاد کشاورزی استان راهی بجز پذیرفتن قصور و اعتراف بر ترک فعل باقی نخواهد گذاشت.
سوء مدیریت در کنترل بحران های طبیعی در استان، موضوعات ساده را به معضلات امنیتی تبدیل کرده است و در جایی که نهادهای تخصصی و کارشناسی خلاء دارند نهادهای امنیتی با تحمل بیشترین هزینه اجتماعی مجبور به پرکردن شکاف حاصل از سوء مدیریت آقایان هستند.
