ساناز فدعمی/ قرن بیستم و افزایش جمعیت جهان و به تبع آن کاهش منابع غذایی حاصل از تولیدات بنگاه های خرد و کلان کشاورزی، دانشمندان را متوجه ضرورت پژوهش در زمینه تامین امنیت غذایی مردم جهان نمود.
گرسنگی بخشی از مردم جهان و کمبود زمین، آب و سرمایه امنیت غذایی مردم جهان را به مهمترین چالش قرن مبدل کرد. با وجود این، سطح محدود کشت و مهمتر از آن محدودیت عوامل تولید علی الخصوص خشکسالی و کمبود آب، پژوهش ها را با محدودیت های جدید مواجه ساخت.
دانشمندان به دلیل محدودیت های پیش رو و فقدان منابع لازم برای افزایش سطوح زیر کشت محصولات کشاورزی که مهمترین اصل در تامین خوراک مردم و امنیت غذایی شان بود؛ به ناچار وارد مقوله ای به نام افزایش بهره وری شدند.
از آن زمان افزایش تولید با اتکاء به راندمان بالاتر تولیدات زراعی (با همان مقدار عوامل تولید) و صرفا با استفاده از تکنولوژی های نوین دریچه امید را برای تامین غذای میلیاردها انسان برروی کره زمین گشود.
بررسی های علم اقتصاد در کشاورزی نشان داده در کنار افزایش تولید، به صورت رابطه نسبی با بهبود هرچه بیشتر تمکن مالی کشاورزان، تولید تا حد آستانه رشد خواهد داشت.
در میان تولیدات انبوه کشاورزی، محصولات استراتژیک به دلیل نقش موثرشان در تامین امنیت غذایی مردم جهان بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند و سیاست های کلان کشاورزی با تکیه بر افزایش تولید این محصولات پی ریزی شده است.
صنعت نیشکر به عنوان یک صنعت مادر در ایجاد و پشتیبانی از صنایع بزرگ و کوچک که به تامین شکر نیاز دارند به عنوان یک ابَر صنعت در کشاورزی شناخته می شود.
در کنار تولید شکر، این گیاه پتانسیل ایجاد صنایع تبدیلی گسترده ای را در خود دارد که کشورهای موفق آنرا به عنوان ابزار قدرت اقتصادی در دست گرفته اند و جالب اینجاست که کشورهایی که قدرت نظامی بالاتری دارند، متناسب با آن در تامین غذا نیز موفق و پیشرو بوده اند!
ایران به واسطه نوع جغرافیای طبیعی و ساختار چند گونه اش، وظیفه تولید شکر از نیشکر را به استان خوزستان وانهاده است. بررسی آمار سالنامه های کشاورزی نشان می دهد که از ۱۴ میلیون تُن محصولات زراعی و باغی خوزستان، بیش از ۷ میلیون تن از آن نیشکر است. این مبین اهمیت کشت و صنعت های تولید شکر در استان خوزستان است.
در این میان نیز شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی به عنوان بزرگترین مجموعه تولید شکر از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و در حال حاضر بزرگترین شرکت فرآوری نیشکر در ایران است. بر اساس اسناد موجود این شرکت دارای خانواده‌ای به وسعت ۱۰۰ هزار نفر بوده و توانسته با ایجاد اشتغالی بالغ بر ۲۶ هزار نفر به صورت مستقیم، معیشت تعداد زیادی از مردم استان را تامین کند.
همانطور که پیش از این بدان اشاره شد؛ برای افزایش محصول محدودیت عوامل تولید مانند عدم امکان افزایش سطح زیر کشت، مدیران را به ناچار به افزایش تولید با استفاده از تکنولوژی های نوین کرده است. اهمیت این موضوع پژوهشگران شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی را ترغیب به بومی سازی نوآوری های روز دنیا و همچنین اختراعات متخصصان مجموعه کرده است.
به این منظور موسسه تحقیقات نیشکر در حوزه‌های کشاورزی، صنعت، محیط زیست، گیاه‌پزشکی، آبیاری، مکانیزاسیون و پایش طرح‌های پژوهشی و خدمات آموزشی متنوعی را به کشت و صنعت‌های نیشکری ارائه می‌دهد و اجرای پروژه‌های راهبردهای جهت پاسخگویی به نیازهای روز این صنعت دارد.
به دلیل وسعت و تنوع تولیدات این مجموعه بزرگ، تکنولوژی در ابعاد گوناگونی رشد و ترقی داشته است. به عنوان مثال گاهی این تکنولوژی خود را در روش های نوین آبیاری مزارع به نمایش گذاشته و در جایی نیز نصب و راه‌اندازی سانتریفیوژهای جدید که موجب شده در کنار افزایش کمی تولید، کیفیت شکر تولیدی نیز افزایش یابد.
در کنار تولید شکر از گیاه نیشکر، همانطور که از نام این شرکت برمی آید صنایع جانبی نیز از اهمیت متناسبی برخوردار است و برنامه های بلند مدت حتی برای پیشی گرفتن تولید این صنایع وابسته به گیاه نیشکر از بخش کشاورزی تولید شکر در حال تدوین و اجراست. همجواری کشاورزی و صنعت سبز توامان می تواند اقتصاد کشور را به عنوان پرچم دار تولید ناخالص ملی افزایش دهد.
سطح زیرکشت امسال شرکت هفت‌تپه از توابع شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی نیز به ۱۰ هزار و ۷۰۰ هکتار رسیده و به گفته مدیر عامل شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی پیش‌بینی می‌شود در آبان امسال بیش از ۹۰۰ هزار تن نیشکر از مزارع این شرکت برداشت شود.
این در حالی است که تابستان سال گذشته به دلیل خشکسالی و قطع جریان آب رود دز محصول برداشت شده از این واحد ناچیز ولی امسال مزارع این شرکت از رشدی مطلوب برخوردار بوده و این شرکت بار دیگر به صدر تولیدکنندگان شکر باز خواهد گشت.
علیرغم افزایش رقمی معادل ۴۰ درصد شکر حاصل فعالیت مجموعه های شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی، صنایع تبدیلی نیز از قافله پیشرفت عقب نمانده و خود را با افزایش تولید شکر همساز کرده اند. در زمینه تولید ورق های چوبی فشرده، با تولید بیش از ۳۹۰ هزار ورق ام.دی.اف در ۶ ماه نخست سال جاری، رکورد ۱۲ ساله تولید شرکت لوح سبز جنوب از شرکت های تابعه شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی شکسته شد.
افزایش بیش از هفت درصدی تولید الکل طبی نیز از دیگر تولیدات جانبی است. تولید این محصول استراتژیک در شرکت خمیرمایه و الکل رازی از ظرفیت اسمی ۳۳ میلیون لیتر عبور کرده و با تولید ۳۵ میلیون و ۳۶۰ هزار و ۱۵۸ لیتر، رکوردی جدیدی را به ثبت رسانده و همچنین میزان تولید شرکت خمیر مایه و الکل رازی ۲۰ درصد افزایش یافته است.
از سویی صنعت تخصصی غیروابسته به زراعت نیز همپای افزایش تولیدات پیشرو بوده و تولید لوله‌های آبیاری تاشو توانسته در مقایسه با ۲۶ ماه گذشته، ۲۲ تن افزایش تولید داشته باشد، رکوردهای سه‌گانه تولید کیسه و همچنین تولید روزانه بلوک‌های بتنی از دیگر تولیداتی هستند که مجموعه بزرگ نیشکر در کنار تولید شکر با تکنولوژی های نوین بومی توانسته با افزایش بهره وری رکورد تولیدشان را بالاتر ببرد.
دستگاه «کارنده نیشکر» نیز یکی از دیگر دستاورد دانش‌بنیان صنعت نیشکر است که با انگیزه افزایش بهره‌وری و دستیابی به هدف کشت مکانیزه، توسط متخصصان حوزه تحقیقات طراحی و ساخته شده است.
سوددهی چشم گیر شرکت توسعه صنایع نیشکر و صنایع جانبی با وجود خشکسالی سال های گذشته و همچنین سیلاب اخیر که صدمات زیادی به کشاورزی خوزستان وارد کرد؛ نشان داد با تمهیدات مدیریتی و بهره از تکنولوژی مدرن و زحمات شبانه روزی کارکنان، این صنعت می تواند اقتصاد استان را به عنوان یک ابر صنعت استراتژیک به تنهایی متحول کند.
با وجود این سودآوری و ارزش اقتصادی تولید شده توسط عوامل و توابع این شرکت، اسناد موجود در سازمان بورس کشور نشان می دهد که شرکت توسعه نیشکر در فرابورس پذیرفته شده و سهام این شرکت به عنوان بزرگ ترین رویداد تاریخ بورس در آینده ای نزدیک عرضه خواهد شد.
