در شرایطی که بسیاری از استان‌های کشور با کاهش شدید بارندگی و محدودیت منابع آبی مواجه بودند، خوزستان توانست روایتی متفاوت از کشاورزی در بحران ارائه دهد.
عبور موفق خوزستان از سخت‌ترین سال زراعیسال زراعی ۱۴۰۲–۱۴۰۳، با ثبت یکی از خشک‌ترین سال‌ها در نیم قرن اخیر، آزمون دشواری برای امنیت غذایی کشور بود.
با این حال، استان خوزستان در همین سال موفق شد با بیش از ۱.۶۲۴ میلیون تن خرید تضمینی گندم، رتبه نخست تولید این محصول استراتژیک را در سطح ملی کسب کند؛ عددی که نسبت به سال گذشته رشد ۲۴ درصدی نشان می‌دهد.کاهش بارش و افت ذخایر؛ زمینه بحرانی برای کشاورزیاین دستاورد، در بستری از خشکسالی، کاهش بیش از ۲۱ درصدی بارش‌ها، افت ورودی سدهای دز و کرخه، و هشدارهای پیاپی درباره تنش آبی در جنوب غرب کشور به دست آمده است.
برخلاف انتظار عمومی که کاهش سطح زیرکشت و افت تولید را محتمل می‌دانست، نه‌تنها این کاهش اتفاق نیفتاد، بلکه سطح زیرکشت گندم در خوزستان به ۷۵۴ هزار هکتار رسید؛ افزایشی چشمگیر که سهم این استان را در تولید ملی به شکلی بی‌سابقه تقویت کرد.
برداشت مکانیزه؛ عملیات کم‌نظیر در ۴۰ روزبرداشت گندم از بیستم فروردین‌ماه آغاز شد و با مشارکت بیش از سه هزار دستگاه کمباین در مدت چهل روز به پایان رسید.
عملیات برداشت، که بخش عمده آن در شهرستان‌های دزفول، شوش، اندیمشک، شوشتر، اهواز و رامهرمز متمرکز بود، یکی از منظم‌ترین و مکانیزه‌ترین عملیات‌های برداشت سال‌های اخیر لقب گرفت.
قیمت خرید تضمینی هر کیلوگرم گندم معمولی در سال جاری ۲۰ هزار و ۵۰۰ تومان و برای گندم دوروم ۲۱ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام شد که در مجموع، ارزشی بالغ بر ۳۳ هزار میلیارد تومان برای اقتصاد کشاورزی استان به همراه داشته است.
برنامه‌ریزی زودهنگام؛ کلید مهار بحراننکته قابل‌تأمل آن‌که این عملکرد در شرایطی محقق شد که ورودی سدهای حیاتی خوزستان، به‌ویژه کرخه، به پایین‌ترین سطح در یک دهه اخیر رسیده بود.میزان ذخایر آبی این سدها در برخی ماه‌ها تا ۷۰ درصد نسبت به میانگین بلندمدت کاهش یافت و شرایط آبیاری بسیاری از مناطق را در وضعیت هشدار قرار داد.با این وجود، مجموعه‌ای از سیاست‌های علمی و مدیریتی به کار گرفته شد تا آثار این کاهش منابع به حداقل برسد.
یکی از اصلی‌ترین عوامل موفقیت خوزستان، برنامه‌ریزی دقیق برای کشت زودهنگام بود. این رویکرد باعث شد بخشی از دوره رشد گندم با ماه‌های معتدل‌تر سال هم‌زمان شود و فشار آبی در پیک تابستان کاهش یابد.اصلاح الگوی مصرف با استفاده از داده‌های لحظه‌ای همچنین با اجرای آبیاری نوبتی و بهره‌گیری از آب‌های بازیافتی در برخی نواحی، الگوی مصرف آب بهینه‌سازی شد.
استفاده از سامانه‌های هوشمند پایش منابع آب، داده‌های هواشناسی لحظه‌ای و مشارکت کارشناسان محلی در تصمیم‌گیری‌ها نیز، نقشی کلیدی در تنظیم تقویم زراعی و جلوگیری از هدررفت منابع ایفا کرد.
تعامل دولت و کشاورزان؛ پایه‌گذار تاب‌آوری واقعیدر کنار این عوامل فنی، نقش اجتماعی نیز پررنگ بود. همکاری نزدیک میان نهادهای اجرایی و کشاورزان، از جمله عوامل موفقیت این الگو بود.آموزش‌های میدانی، ایجاد اعتماد متقابل و مشارکت در تصمیم‌گیری‌های محلی، موجب شد اجرای سیاست‌های تعدیلی و محدودکننده با کمترین مقاومت اجتماعی همراه باشد.
خوزستان در این مسیر توانست الگویی از حکمرانی مشارکتی در بخش کشاورزی ارائه دهد که نتیجه آن، افزایش تاب‌آوری در برابر بحران‌های اقلیمی بود.
تثبیت جایگاه استراتژیک خوزستان در امنیت غذایی اهمیت این دستاورد زمانی بیشتر درک می‌شود که بدانیم خوزستان با دارا بودن حدود ۱.۱ میلیون هکتار اراضی کشاورزی، نقشی کلیدی در تأمین امنیت غذایی کشور دارد.نزدیک به ۳۰ درصد گندم تولیدی کشور در این استان برداشت می‌شود و هرگونه اختلال در روند کشت و برداشت در این منطقه، تبعات ملی دارد.با وجود این حساسیت، خوزستان توانست نه‌تنها سطح تولید خود را حفظ کند، بلکه آن را افزایش دهد.
الگویی برای آینده کشاورزی ایراندر نهایت، تجربه خوزستان نشان داد که می‌توان حتی در شرایط حدی اقلیمی، تولید را نه‌تنها حفظ کرد، بلکه افزایش داد؛ مشروط به آن‌که اراده مدیریتی، مشارکت اجتماعی و فناوری روز به درستی در کنار هم قرار گیرند.این استان، با تثبیت جایگاه خود به‌عنوان ستون امنیت غذایی کشور، بار دیگر ثابت کرد که در دل بحران نیز می‌توان امید کاشت و محصول برداشت کرد.
