امروز یکی از شاخصه های توسعه شهرها را کمیت و کیفیت فضای سبز در نظر می گیرند و اگر شهری از نظر این فضاها دچار کمبود یا نقصان باشد در زمره شهرهای ناپایدار قرار می گیرد.
تابا؛ استان خوزستان به واسطه داشتن آب و هوایی بسیار نامساعد که در سال های اخیر با گرد و خاک حاصل از خیزش ریزگردها نیز مواجه شده است برای تثبیت شرایط اقلیمی اش بسیار به توسعه فضاهای سبز محتاج است.
فقر کمیت در فضاهای سبز شهری
اگرچه از زبان مسئولان شهرداری هرگز آمار دقیق و یکسانی از میزان سرانه فضای سبز شهری شنیده نشده و احتمالا آمار ارایه گشته با واقعیت فرسنگ ها فاصله داشته باشد اما در واقعیت آنچه که به چشم می آید؛ نشان از فقر بیش از حد این عرصه ها در سطح شهر دارد.
بر اساس استانداردهای جهانی بایستی برای هر شهروند ۲۵ متر مربع فضای سبز وجود داشته باشد. به عبارتی برای یک کلانشهر با جمعیت یک میلیون و سیصد هزار نفر می بایست ۳۲۵۰ هکتار فضای سبز دارا باشد.
با یک تناسب ساده می توان دریافت که می بایست نزدیک به ۱۸ درصد مساحت شهر اهواز به فضای سبز اختصاص داده شود، اما آیا این میزان در کلانشهر اهواز حاصل گردیده است؟!
فقر کیفیت در فضاهای سبز شهری
همانطور که پیش از این نیز بدان اشاره شد، عرصه های طبیعی و جنگل های انسان ساخت در اقلیم خوزستان می توانند به مثابه ریه شهر تلقی شوند؛ به شکلی که با جذب آلودگی های نفتی و صنعتی، گرد و خاک هوا، تلطیف گرما، نقش سایبان و … شرایط پایداری زیست محیطی را فرآهم آورند.
از سوی دیگر یکی از کارکردهای فضاهای سبز شهری مسایل مترتب به اجتماع آنها است. این عرصه های طبیعی می توانند با فراهم آوردن امکان تجمع سالمندان یا نوجوانان و جوانان به محیطی اجتماعی مبدل شوند، اما اگر مبلمان و سایه مناسبی در این مکان ها وجود نداشته باشد قاعدتا در پاسخ به نقش اجتماعی شان ناتوان خواهند ماند.
اهواز تنها کلانشهر بدون شهربازی جهان
از گذشته های دور مردم شهرهای برای تفریح و شاد کردن کودکان شان به فضاهای سبز شهری مراجعه می کردند و این رویه با افزایش جمعیت شهرنشینی کلانشهرها از سوی برنامه ریزان به شدت مورد توجه قرار گرفته است.
مرکز استان خوزستان علیرغم دارا بودن جمعیت قریب به ۱.۵ میلیون نفر از داشتن حتی یک شهربازی نیز محروم است. به نظر می رسد فقدان وجود حداقل امکانات بازی برای شهروندان مرکز استان می تواند اهواز را تنها شهر فاقد شهربازی در جهان معرفی کند.
خبرنگار تابا در گفتگو با یک استاد دانشگاه در خصوص فضای سبز شهر اهواز سوالاتی را مطرح کرد که او در پاسخ گفت: بنده به عنوان یک کارشناس شهرسازی اصلا نمی توانم چارچوبی برای مقایسه فضای سبز شهر اهواز با استانداردهای بین المللی تهیه و تدوین کنم.
این استاد دانشگاه در ادامه افزود: اگر قرار باشد ما شهر اهواز را با هر معیاری از جمله، سرانه، کیفیت محیطی، مبلمان پارکها، وسایل بازی کودکان، وسایل ورزش، نور و زیرساختها و سایر ملزومات با استانداردهای موجود قیاس کنیم به نتایج بیهوده ای خواهیم رسید.
دکتر بهروز جهانفر گفت: ببینید وقتی که ما بخواهیم استانداردهای شهربازی در شهرهای بزرگ را با اهواز بسنجیم عملا نیازی به مقایسه و کار میدانی نداریم زیرا فاصله ها آنقدر زیاد است که این شکاف برای همه شهروندان ملموس شده؛ از این جهت می گویم قیاس کار عبس و بیهوده ای است.
این شهرشناس با اشاره به عدم وجود یک شهربازی در شهر اهواز تصریح کرد: زمانی که ما می دانیم حتی یک شهربازی استاندار در کلانشهر اهواز با بیش از یک میلیون نفر جمعیت وجود ندارد چگونه می توانیم به مرحله مقایسه استانداردها بپردازیم و بگوییم مثلا اهواز به ۹ شهربازی نیاز دارد در صورتی که ما ۶ مورد داریم!
دکتر جهانفر کیفیت فضاهای سبز شهری را در حد زمین خاکی دانست و خاطر نشان کرد: یکی از بهترین عرصه های فضای سبز شهر اهواز پارک های ساحلی دو طرف رودخانه کارون هستند که به دلیل منظره رو به رودخانه از پتانسیل بسیار بالایی برای جذب مردم برخوردار هستند، اما به دلیل کیفیت بسیار بد چمن، مبلمان شهری و نبود درخت این پارکها عمل زمین خاکی هستند و صرفا خودرو از آن عبور نمی کند.
مردم توان پرداخت هزینه خانه های بازی را ندارند
یکی از مادرانی که فرزندش را به پارک آورده بود گفت: وسایل بازی این پارک ها آنقدر غیراستاندارد هستند که برای کودکان کاملا مخاطره آمیز شده اند.
وی فرسوده بودن این وسایل را یکی از دلایل خطرساز بودن شان دانست و افزود: این وسایل بازی سال های بدون تعمییر رها شده اند. پایه تاب ها از جا کنده شده است و با هر بار لغزیدن امکان سقوط کودک را فراهم می آورد از سویی سرسرها به دلیل ترک خوردگی می توانند باعث خراشیدگی پوست کودکان شوند.
پدر کودک با بیان اینکه وسایل بازی کودکان من را یاد زمین آموزش خدمت سربازی می اندازد گفت: این وسایل اصلا برای کودکان ساخته نشده اند و انگار برای آموزش های نظامی هستند. باید از سازندگان و خریداران پرسید که انگیزه شان از نصب این وسایل چه بوده است؟!
وی گفت: ما مجبوریم برای سرگرم شدن کودکمان به خانه های بازی مراجعه کنیم در حالی که بابت بازی یک ساعت بایستی حداقل ده هزارتومان بپردازیم و این باعث فشار مالی به ما می شود.
مردم در کاهش کیفیت چمن مقصرند
در کنار فضای سبز یک از زوجین جوانی که برروی نیمکت پارک نشسته بود به خبرنگار تابا گفت: پارکی که حتی یک درخت برای سایه افکنی نداشته باشد نمی تواند به عنوان یک فضای سبز، محیط استراحت و یا تفرجگاه شناخته شود.
وی با اشاره به قسمت های خاکی چمن و عاری از درخت پارک افزود: ببینید در این محوطه پارک حتی برای کاشتن درخت هم دریغ شده است؛ هرچند به دلیل عدم رعایت شهروندان در ورود به چمن تا حدی کچلی زمین چمن اجتناب ناپذیر است در حالی که در شهری مانند اصفهان با وجود آب و هوای مساعد رویش چمن، ورود به محوطه های چمن کاری شده ممنوع است، ما حتی می بینیم برخی خانواده ها ذغال قلیان یا کبابشان را روی چمن می-ریزند!
برخلاف مقررات زمین های با کاربری پارک، تغییر کاربری شده اند
یکی از کارشناسان سازمان نظام مهندسی گفت: بر اساس استانداردها باید در هر محله یک پارک محله ای مناسب وجود داشته باشد تا خانواده ها برای تامین نیازهای خود به آن مراجعه کنند.
وی افزود: متاسفانه طی سال های اخیر اصلا به بحث فضاهای سبز شهری توجهی نشده است و بعضا مشاهده شده که برخلاف مقررات زمین های با کاربری پارک، تغییر کاربری داده اند.
مسعود حیدری یکی از نشان های آشکار تخلف را واگذاری عرصه های عمومی به بخش خصوصی دانست و افزود: در برخی از فضاهای سبز، قسمتی از عرصه به بخش خصوصی اجاره داده شده در حالی که قانون صراحتا این عمل را خلاف مقررات تلقی کرده است؛ زیرا که عرصه های عمومی متعلق به عموم مردم هستند نه اینکه شخصی خاص!
حیدری یکی از معضلات فضای سبز شهر اهواز را عدم برنامه ریزی مناسب و فقدان تفکر کارشناسی عنوان کرد و گفت: مردم خوزستان به دلیل تابش نور خورشید، نیازمند سایه در معابر هستند در حالی که شهرداری اهواز با کاشت درختان بدون سایه زینتی و هرس شکلدهی این درختان، عملا کالای ضروری (تامین سایه) را رها کرده است و به کالای زینتی (اشکال زینتی) روی آورده است که این خود جای بسی تعجب دارد.
