با او سلام می کنم و دستم را به سوی اش دراز، آنقدر پوست دستش ضخیم است که گویی دستم را در میان سنگ خارا فرو برده ام. چفیه محلی هم نتوانسته پوست صورتش را در برابر حرم گرمای جنوب حفظ کند و چهره اش را در نژادی دیگر مسخ کرده، لباس مندرس او دیگر گِلی نیست و این نگرانم می کند زیرا که گِل نشانه ای است از رزق زلال خدای کریم بر سفره ای با جمعیت ۱۲ نفر.
احسان سپهوند– حاج حسن گاموری از گذشته های نه چندان دورِ پرآبیِ رودها برایم بهشت اش را توصیف می کند. بهشتی که برخلاف بهشت من، پر است از زحمت و کار و تلاش!
او با دست به سوی رودخانه زهره اشاره می کند و با حسرت تمام می گوید: آنقدر این رود خروشان بود که شب ها صدایش را در بستر می شنیدیم و کسی جرات آب تنی در آن را نداشت. و با آهی برآمده از حسرت، با چشمانی در میان انبوه ابروان سپید در حالی که حوصله گفتگو ندارد و راه خودش را می رود می گوید: الان ببینید که حتی به اندازه یک جوی باریک کنار خیابان هم آب ندارد!
این کشاورز ادامه می دهد: به دلیل محدودیت کشت امسال به ما گفته اند که زراعت نکنید، اما چاره چیست؟ مگر می شود نان زن و بچه را با بی کاری تامین کرد؟ ما با توکل بر خدا گندم دیم کشت کردیم اما قسمت این بود که امسال باران هم نباشد و کشاورزی مان از بین برود!
هر چه به مسیر رود می نگرم و با خود تصور می کنم نمی توانم قانع شوم که روزگاری اینجا رودخانه خروشانی در جریان بوده است زیرا که بجز چند لکه آب ماندگی در بستر رود قدیم همه جا خشک خشک است!
عمده کشاورزان جنوب خوزستان به دلیل بی آبی و خشکسالی از کشاورزی منع شده اند و این جنوب گستره ای ست به پهنای یک شقه از ایران.
کمان آرش اساطیری شکسته؛ پر رونق ترین خاک، جلگه زرخیز خوزستان، اینک تشنه است و کشاورزان سفره هاشان خالی ست از برکت همان نانی که بذر گندم اش را می کاشتند.
اگرچه انتقال آب سرشاخه رودهای خوزستان محیط طبیعی تالاب ها و سطح کشت و کار زراعی را نحیف کرد؛ اما سفره خلوت کشاورزان قناعت را نیز در در کنار عائله پرجمعیت روستایی، بر سر سفره نشاند. دیگر این روزها قناعت هم از همسفره شدن با زارعان شرمگین است.
استان خوزستان در سال های گذشته به عنوان دومین تولید کننده گندم ایران همواره نقش بی بدیلی را در تامین نیازهای کشور ایفاء نموده است. وجود رودهای پرآب در قلب جلگه ای حاصلخیز امکان برداشت تا سه محصول در سال را برای کشاورزان خوزستانی فرهم آورده است.
در روزهایی که خروارها برف برروی زمین های کشاورزی کشور می نشیند، غلات خوزستان با کامیون به سیلوها منتقل می شود و شرایط اقلیمی این استان باعث شده در موسم خواب زمین های زراعی سایر استان ها، به برکت محصولات باغی صیفی و شتوی مانند گوجه، سیب زمینی یا هندوانه بخش عظیمی از نیاز کشور تامین شود.
مشکلات کشاورزان را رها نکنید
رییس انجمن صنفی کشاورزان خوزستان در پاسخ به میزان وخامت اوضاع معیشتی کشاورزان خوزستانی و سطوح زمین های کشاورزی کاشته نشده بر اثر کم آبی می گوید: اگر می خواهید به دنبال کار خیر برای کشاورزان باشید و اثری مثبت با گزارش تان در این زمینه برجای بگذارید ول کنید این حرف ها را!
مهندس مسعود اسدی که خود از اصحاب رسانه است و گویی با فوت و فن کار به خوبی آشناست، از ما می خواهد که در زمینه احقاق حقوق کاشاورزان خوزستان تلاش کنیم و صرفا به دنبال تهیه گزارش نباشیم.
از او می پرسم چگونه می توانیم با تهیه گزارش در تامین معاش به کشاورزان خدمت کنیم که او در پاسخ جواب می دهد: راه های موثر را شناسایی کنید و تا حصول نتیجه روند کار را دنبال کنید.
اسدی به سراغ استان همسایه شرقی می رود و می افزاید: طی سالهای گذشته نمایندگان اصفهان لایحه ای را جهت تامین خسارت های نکاشت کشاورزانی که بر اثر خشکسالی موفق به زارعت نشده بودند ارایه کردند. این لایحه مورد موافقت قرار گرفت و کم یا زیاد بخش هایی از خسارت های این کشاورزان توسط نوبخت، رییس سازمان برنامه ریزی پرداخت شد.
از او پرسیدم که آیا مدیران و مسئولان خوزستانی نیز در این زمینه اقدامی انجام دادند که در جواب گفت: بله در زمان دکتر مقتدایی پیشنهادی به دکتر جهانگیری تقدیم شد که وی نامه را به حجتی وزیر کشاورزی ارجاع داد و سپس نامه به دست دکتر بخشنده رسید اما کار خوابید و برای کشاورزان آبی گرم نشد.
مهندس اسدی ادامه داد: به این ترتیب پرداخت خسارات ناشی از نکاشت نتوانست نه در اصفهان و نه در خوزستان خسارات های ناشی از کم آبی را برای کشاورزان جبران کند. این مشکل باعث شد مسئولان استان اصفهان به فکر بیافتند که مساله را درون استان حل و فصل نمایند. برنامه این استان در تامین خسارت نکاشت کشاورزان به این شکل است که صنایع استان موظف هستند خسارات های مالی کشاورزان را جبران کنند. بنابراین استاندار می تواند با وجود مصوبه هیات دولت، صنایع را مکلف به پرداخت خسارت نکاشت نماید و مساله دورن استانی با پرداخت کامل خسارات حل شود.
اسدی این طرح را به دلیل گسترده بودن صنایع در استان خوزستان کارساز دانست و تصریح کرد: بدون شک اگر چنین مجوزی توسط نمایندگان و استاندار خوزستان تهیه و تصویب شود به خوبی قادر خواهیم بود خسارتهای ناشی از خشکسالی در استان خوزستان را برای کشاورزان جبران کنیم.
وی ادامه داد: در استان اصفهان بر اساس مجوز مزبور تاکنون ۱۰۰ میلیارد تومان از مبلغ نهایی ۵۰۰ میلیارد تومان به کشاورزان پرداخت شده است و بدون شک در آینده نزدیک این مبلغ به صورت کامل به کشاورزان پرداخت خواهد شد. این یک کار اساسی و هوشمندانه است که حل مشکلات در خود استان صورت بگیرد.
چاره کار در الگوی کشت و شیوه آبیاری مناسب است
مهندس عباس پاپی زاده عضو مجمع نمایندگان خوزستان و همچنین عضو کمیسیون کشاورزی در پاسخ به اقدامات نمایندگان مجلس در حمایت از کشاورزان اظهار کرد: ما برای بهبود شرایط فنی و اقتصادی کشاورزان در خوزستان از دو اقدام را مورد توجه قرار داه ایم. یکی روش بهبود الگوی کشت به واسطه زراعت محصولات کم مصرف و دیگری استفاده از شبکه های آبیاری تحت فشار که موجب بهینه سازی مصرف آب در کشاورزی خوزستان خواهد شد.
نماینده شهرستان دزفول در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: با استفاده از روش های نوین آبیاری قادر خواهیم بود که آب صرفه جویی شده را به اراضی کشاورزی پایین دست مانند شادگان و هندیجان برسانیم. مشکل ما در خوزستان معضل خشکسالی است که متاسفانه مربوط به کل کشور می باشد.
وی با اشاره به عزم جدی دولت در توسعه آبیاری تحت فشار تصریح کرد: امسال رقم بسیار زیادی از اراضی کشاورزی استان خوزستان تحت پوشش شبکه های آبیاری تحت فشار قرار خواهد گرفت. در بعضی مناطق که آب کمتری دارند بایستی الگوی کشت به سمت محصولات کم مصرف برود. بحث الگوی کشت در قانون اول بهره وری سال ۸۹ و برنامه ششم توسعه کاملا تصریح شده است و ما به عنوان قانون گذار هیچ محدودیتی در این زمینه نداریم فقط گیر کار در حوزه اجراست که به جد در حال پیگیری هستیم.
پاپی زاده در پاسخ به این سوال که چگونه می توان جلوی کاشت محصولات پرمصرف را گرفت و آیا کشاورزان محصولات آب بر با جریمه مواجه می شوند گفت: خیر، جریمه ای در کار نیست، اما دولت یکسری سیاست های تشویقی را به کار می برد مثلا هزینه آب یا نهاده های کشاورزی مانند کود را با قیمت کمتر به کشاورزان می فروشد و اگر جایی نباید کشتی صورت بگیرد، قراردادی منعقد نمی شود.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه مجلس ۵ سال است مرتبا در بودجه سالیانه کشور تسهیلات لازم برای شبکه های آبیاری تحت فشار را لحاظ می کند؛ یادآورد شد: برای حمایت و تشویق کشاورزان مصوب شده است که معادل ۸۰ تا ۸۵ درصد از هزینه این تاسیسات توسط دولت پرداخت شود و کشاورز تنها ۱۵ درصد کل هزینه را تقبل خواهد کرد که آن هم می تواند به واسطه کمک نیروی انسانی (کارگری) یا ادوات کشاورزی وی در اجرای طرح، بخشوده شود.
پاپی زاده در پایان خوزستان را به دلیل ارزان بودن آب کشاورزی، در طرح آبیاری تحت فشار از سایر استان ها عقب تر خواند و افزود: در استان هایی که به شدت دچار کم آبی هستند حتی گندم را با آبیاری قطره ای کشت می کنند اما در استان خوزستان به دلیل ارزان بودن آب این مساله غیرقابل پذیرش است. در اصفهان گندم به صورت نواری آبیاری می شود.
کشاورزان خوزستانی مانند بسیاری از کشاورزان کشور به دلیل خشکسالی های اخیر آه می کارند و حسرت برداشت می کنند و زندگی پربرکت کشاورزی دیگر در داستان ها دیده می شود. اینک زمان عمل است و وعده هایی شیرینی که به قانع ترین مردم روی زمین داده می شود. بایستی دید که فاصله میان حرف تا عمل چقدر است؟!
