خیلی‌ها برای پیشکش کردن عضوی از خودشان، پیشقدم می‌شوند، مثل همه آن ۴میلیون نفری که کارت اهدای عضو دارند، یا ٢,۵ درصدی که خون هدیه می‌دهند. در این گزارش تمام روش‌هایی که تا زنده‌اید می‌توانید به دیگران هدیه کنید، آمده است.
تابا: آمارها حرف‌های زیادی برای گفتن دارند؛ مثل همان‌هایی که می‌گویند در همین لحظه ٢۵ هزار نفر در صف گرفتن عضو انتظار می‌کشند تا جان دوباره بگیرند، یا اینکه هر روز ٧ نفر به دلیل نرسیدن عضو پیوندی، جانشان را از دست می‌دهند.
آمارها اما پیچیده‌تر می‌شوند وقتی اعلام می‌شود تا زمستان سال گذشته، ٣۵٠ هزار بیمار مبتلا به سرطان در کشور زندگی می‌کردند و هر سال هم نزدیک به ١٠٠ هزار نفر دیگر به آمار بیماران مبتلا به سرطان افزوده می‌شود.
خیلی‌ها هم به دلیل وخامت حال، قربانی می‌شوند. از زمانی که حرف از اهدای عضو آمد، دل بیماران منتظر، روشن شد. امیدشان افرادی بودند که پس از مرگ، اعضایشان هدیه و به آنها پیوند زده می‌شد. با اینکه در ایران به دلیل بالا بودن تصادفات، آمار مرگ‌های مغزی بالاست و گفته می‌شود ١٢ هزار نفر در سال اسم‌شان در لیست مرگ مغزی قرار می‌گیرد، اما هنوز خیلی از خانواده‌ها راضی به اهدای عضو نمی‌شوند و در نهایت بیماران زیادی جان می‌دهند.
این همه ماجرا نیست، در این میان، خیلی‌ها برای پیشکش کردن عضوی از خودشان، پیشقدم می‌شوند، مثل همه آن ۴میلیون نفری که کارت اهدای عضو دارند، یا ٢,۵ درصدی که خون هدیه می‌دهند، آنهایی که دنبال اهدای پلاسما و پلاکت و سلول‌های بنیادی هستند و حتی گاهی فراتر از اینها، تخمک و اسپرم و در بعضی موارد کلیه و بخشی از کبد و ریه‌شان را هم اهدا میکنند.
در این گزارش تمام روش‌هایی را که تا زنده‌اید می‌توانید به دیگران هدیه کنید، آمده است.
اهدای خون
حالا دیگر همه می‌دانند که برای اهدای خون می‌توانند به یکی از مراکز انتقال خون در شهرشان مراجعه و خون هدیه کنند. آمارها نشان می‌دهد ٢,۶درصد ایرانیان خون اهدا میکنند که توسط همین گروه به طور میانگین دو میلیون اهدای خون در کشور انجام می‌شود.
اهدای تخمک
گروهی از زنان هستند که تخمک مناسب ندارند و به دنبال آن امکان بارداری هم پیدا نمی‌کنند. برای این زنان اما این اتفاق پایان کار نیست. این زنان می‌توانند از زن دیگری تخمک بگیرند. اما چطور این اتفاق می‌افتد؟ در محیط آزمایشگاه تخمک اهدایی توسط اسپرم‌های مرد که همسر گیرنده تخمک است، لقاح یافته و جنین حاصله از این لقاح به رحم زن نابارور منتقل می‌شود.
نخستین کودک حاصل از اهدای تخمک در جهان در سال ۱۹۸۴ متولد شده و این روش اکنون در کشور ما پس از طی مراحل شرعی و قانونی آن، سال‌هاست که مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اهدای پلاسما
اهدای پلاسما مثل جمع‌آوری خون است. یک سر سوزن وارد رگ بازوی اهداکننده شده و خون از طریق آن و لوله استریل یک‌بار مصرف وارد محفظه‌ای می‌شود که در آن خون اهداکننده بسته به نوع دستگاه سانتریفیوژ یا فیلتر می‌شود، در نتیجه اجزای سلولی خون و پلاسما از هم جدا شده و سلول‌های خونی از طریق همان سوزن به اهداکننده برگشت داده و پلاسما در ظرف مخصوص جمع‌آوری می‌شود. به این فرآیند، پلاسما فرزیس گفته می‌شود.همه اعضایی که تا زنده هستید، می‌توانید اهدا کنید
پلاسما چیست؟
پلاسما بخش مایع خون را تشکیل می‌دهد و محلولی متشکل از پروتیین‌ها و املاح است که در آن گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها شناورند. حدود ۹۰درصد پلاسما را آب تشکیل می‌دهد. باید توجه کرد که پلاسماهای اهدایی با تبدیل به فرآورده‌های مختلف مانند آلبومین، فاکتورهای انعقادی، ایمونوگلوبولین و ده‌ها محصول دیگر نقش بسزایی در درمان بیماران به‌ویژه بیماران دچار بیماری‌های مزمن مثل هموفیلی که به‌طور دایمی نیازمند این داروهای خاص هستند، دارند.
بیماران مبتلا به هموفیلی به دلیل کمبود فاکتورهای انعقادی ٨ یا ۹ دچار خونریزی می‌شوند، اما با استفاده از فاکتورهای انعقادی ٨ و ۹ که از پلاسما تهیه می‌شود، می‌توان از خونریزی جلوگیری کرد و بیماران مبتلا به این بیماری می‌توانند به زندگی عادی خود ادامه دهند، همچنین در مبتلایان به بیماری‌های خودایمنی در مواردی از داروی ایمونوگلوبولین استفاده می‌شود که آن هم از مشتقات پلاسماست.
اهدای پلاکت
پلاکت‌ها اجزای سلولی بسیار کوچکی هستند که در جراحت و خونریزی با چسبیدن به جداره رگ‌ها به انعقاد خون کمک میکنند. پلاکت‌ها در مغز استخوان و در داخل سیستم گردش خون ساخته می‌شوند، ٩ – ١٠ روز زنده می‌‌مانند و بعد از آن توسط طحال از بین می‌‌روند. پلاکت‌ها برای بدن حیاتی هستند؛ چرا که از خونریزی‌‌های بزرگ ناشی از آسیب‌دیدگی عروق خونی که در زندگی طبیعی روزمره ایجاد می‌شود، جلوگیری میکنند. پلاکت‌ها حداکثر تا ۵ روز و در دمای اتاق قابل نگهداری هستند.
همه آنهایی که می‌توانند خون اهدا کنند، شرایط اهدای پلاکت را هم دارند. همین که سالم باشند، بین ١٧ تا ۶٠ سال داشته باشند و حداقل ۵٠ کیلوگرم وزن داشته باشند، می‌توانند برای اهدا اقدام کنند. هر عاملی که مانع اهدای خون کامل است، برای اهدای پلاکت هم مانع به شمار می‌رود. در حالی که فاصله بین دو اهدای خون حداقل ٨ هفته است، هر شخص میتواند هر ۴٨ ساعت یک بار اهدای پلاکت داشته باشد، اما بیش از ٢ بار در هفته و درمجموع بیش از ٢۴ بار در سال مجاز نیست.
اهدای سلول‌های بنیادی
سلول‌های بنیادی هم در گروه هدیه‌هایی است که تا زنده هستید می‌توانید آن را به دیگران پیشکش کنید و به بیماران زیادی که با مرگ دست‌و‌پنجه نرم میکنند، جان دوباره دهید. سلول‌های بنیادی خون‌ساز در مغز استخوان ما قرار دارند و تنها چند روز طول می‌کشد تا پس از اهدا دوباره به همان تعداد و حالت قبلی برگردند.
سلول‌های بنیادی بیش از همه برای درمان بیماران مبتلا به سرطان کاربرد دارد، یعنی برای بیماران پیوند سلول‌های بنیادی صورت می‌گیرد. پیوند سلول‌های بنیادی یکی از روش‌های جدیدی است که برای درمان بیماری‌های مختلف مثل سرطان‌ها به کار می‌رود.
چطور می‌توان اهدا کرد؟
مراکز پذیره‌نویسی در چند بیمارستان متمرکز شده‌اند که ازجمله آنها بیمارستان‌های شریعتی، طالقانی، دانشگاه علوم‌پزشکی شیراز، بیمارستان منتصریه مشهد، سازمان انتقال خون ایران و … است. موسسه محک هم با روش جدید و کم‌تهاجمی اقدام به نمونه‌گیری می‌کند.
برای این کار، تنها کافی است یک ساعت از وقت خود را برای این کار اختصاص دهید، به یکی از دفاتر محک در چیذر و خیابان باستان یا به خود بیمارستان محک در بزرگراه ارتش مراجعه کنید و پس از تکمیل پرسشنامه، نمونه بزاق دهانتان را بدهید.
اطلاعات DNA شما، از طریق بزاق دهان گرفته می‌شود و در داخل بانک HLA قرار می‌گیرد. در این بانک اطلاعات تمام کسانی که اقدام به نمونه‌گیری برای اهدای سلول‌های بنیادی کرده‌اند، ثبت می‌شود. در صورتی که بیماری نیاز به سلول‌های بنیادی داشت، ویژگی DNA او با داوطلبان اهدا بررسی شده و در صورت پیدا کردن فردی با نزدیکترین مطابقت، مراحل بعدی انجام می‌شود.
اهدای اسپرم
اهدای اسپرم به این معنی است که از اسپرم یک نفر غیر از همسر برای عمل لقاح استفاده شود که در ایران این عمل توسط مراکز باروری انجام می‌گیرد.
اهدای عضو
کلیه و بخشی از کبد جزو اعضایی از بدن هستند که فرد حتی در زمانی که زنده است هم میتواند آنها را اهدا کند. مابقی اعضا اما تنها در صورت مرگ مغزی قابل اهدا است. آمارها نشان می‌دهد که هر سال ٩هزار مرگ مغزی در کشور رخ می‌دهد که ٧٠درصد خانواده‌ها با اهدای عضو موافقت میکنند. آمارها نشان می‌دهد که در ایران هر سال بیش از ۴۵هزار پیوند کلیه انجام می‌شود که رکوردی قابل توجهی در جهان است.
از آن طرف هم سالانه ۵ تا ۶هزار نفر نیاز به پیوند کلیه دارند که هزار و ٢٠٠ تا‌هزار و ٣٠٠ کلیه در دسترس است؛ البته ماجرا تنها به اهدای کلیه محدود نمی‌شود و به گفته مسئولان وزارت بهداشت از مجموع ۵ تا ٨هزار مرگ مغزی در کشور، بیش از نیمی از آنها قابل اهدا است اما سالانه تنها حدود هزار مورد اهدا انجام می‌شود، همه اینها در شرایطی است که حدود ٢۵هزار نفر در نوبت دریافت عضو هستند که این عدد سالانه میلیاردها تومان به اقتصادی صنعت بهداشت و سلامت کشور آسیب می‌زند. همین‌جاست که ماجرای فرهنگسازی برای اهدای عضو پس از مرگ مغزی مطرح می‌شود.
در سال ٩۶، اعلام شد که ۴میلیون شهروند ایرانی کارت اهدای عضو دریافت کرده‌اند و روند مشارکت هم رو به افزایش است. کسانی که علاقه‌مند به دریافت کارت اهدای عضو هستند می‌توانند به سایت www.ehda.bpums.ac.ir مراجعه کنند.
